Saltuk Dede Türbesi: İstanbul Boğazı’nda Fener isimli iki yerleşim bölgesi var. Biri Anadolu yakasında diğeri Rumeli yakasında!. Rumeli yakasındakinin ismi Rumeli Feneri, Anadolu yakasındakinin ismi de Anadolu Feneridir.

Bu yerleşim bölgeleri üç beş yıl öncesine kadar köy dü, mahalleye dönüştürüldüler. Bizim kornumuz Saltuk Dede, dolaysıyla Rumelifeneri’dir. R. Feneri’nin antik çağdaki ismi Panium, Panyum; Bizans döneminde Fanaraki veya Fanariyan (Burnu) (Avrupa Feneri) veya “Küçük Fener” di.

Cumhuriyet döneminde isim Türkeli olarak değiştirildi tutmadı, sadece denizcilik konu olunca Türkeli kullanıldı. R. Feneri eskiden nahiye idi. Sonraları köye ve mahalleye dönüştürüldü. Burada bir tahlisiye feneri vardır.

Bu fener Osmanlı, İngiltere, Fransa ile Rusya arasında yapılan Kırıl savışı nedeni ile inşa edildi. Amaç İngiliz ve Fransız Savaş gemilerinin Karadeniz’e çıkması ve d önerken bu yolu takip etmeleri. Bu savaş üç yıl devam etti (1853-1856). Savaşın kazananı olmadı.

Tahlisiye feneri inşa edilirken, birkaç kez durup dururken duvarların yıkılması üzerine inşa edenlere köyden birilerinin “burada yatır var onun üzerine duvarlarınızı yapıyorsunuz o nedenle yıkılıyor” demeleri üzerine yeniden duvar inşaatı başlanırken yatır türbesi de onarılarak iç kısmı alınıyor ve fener kazasız belasız tamamlanıyordu.

Fener’in açılısı da 15.03.1856 tarihinde gerçekleşiyordu. Yatırın SALTUK DEDE olduğu söylemi yaygındır. Saltuk Baba, Sarı Saltuk’da deniliyor.

Sarı Saltuk 1200 lü yıllarda yaşamış bir halk kahramanıdır.

Oysa bu türbenin kitabesinde ölüm tarihi 1877 yazıyor buradan anlıyoruz ki buradaki yatır Sarı Saltuk değil, ona bağlı olan bir murididir. Saltuk Dede Bektaşı’dır, dolaysıyla alevidir.

Eğer Beştaşı ve alevi olmasaydı. Bektaşiliğin hala çok yaygın bulunan Balkanlarda 15 ayrı yerde Saltuk Dede Türbesi olmazdı.

Türkiye’de 8 yerde Saltuk Dede türbesi var: Hozat, Diyarbakır, Rumelifener, Niğde (iki yerde),İznik, Babaeski ve Alaşehir; Balkanlar da ve kuzeyde 15 yerde, örneğin; Yugoslavya, İsveç, Bosna Hersek, Polonya, Bohemye, Peç, Ohri, Korfu Adası, Kırım, Dobruca, Kosova gibi… Ne olursa olsun Saltuk Dede türbesi Rumelifeneri ile özdeşleşmiş, pek çok ziyaretçisi olan, balıkçılar balığa çıkarlarken durup Fatiha okur ve bereket duası yaparak denize açılırlar.

İbrahim Balcı