İstanbul’un en yaşlı ağacı: Bizans’tan beri orada

İstanbul’un özellikle ormanlık alanlarında birçok anıt ağaç bulunuyor. Bu ağaçlar arasında en yaşlısıysa Sarıyer Bahçeköy’de bulunan bin 300 yaşındaki Doğu Çınarı. Çınarın boyu 12, çapıysa 4.5 metre.

İstanbul’daki anıt ağaçların bin kısmı Sarıyer Bahçeköy’de bulunan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Araştırma ve Uygulama Ormanı’nda uzman kişiler tarafından korunuyor. Uygulama Ormanı’nda bulunan en yaşlı ağaçsa 1300 yıllık Doğu Çınarı.

Bizans döneminden Cumhuriyet dönemine kadar birçok tarihi zamana tanıklık eden bu ağacın boyu 12, çapıysa 4.5 metre. Görünümüyle oldukça dikkat çeken bu ağacın gövdesinin içi ise, çürümeler nedeniyle boşalmış durumda. İstanbul’un en yaşlı ağaçlarından bir diğeri ise 600 yıllık Ahtapot çınarı. Fiziksel özellikleriyle ön plana çıkan ve devasa bir yapıya sahip olan Ahtapot çınarı, ismini etrafa açılmış dev dallarından alıyor.

İstanbul’da çok sayıda ağacın anıt ağaç olarak tescillendiğini söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Süleyman Çoban şöyle konuştu:

“Bu ağaçlar içerisinde en fazla olan Doğu Çınarı. Ardından daha çok meşe, porsuk ve sedir gibi ağaç türleri anıt ağaç özelliği kazanabiliyor. Bu zamana kadar ulaşabilen anıt ağaçlar daha çok korularda, cami avlularında, mezarlıklarla, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi’ne ait araştırma ormanı içerisinde bugüne kadar ulaşabilmiş. Bu ağaç bir anıt ağaçtır. Bir ağacın anıt ağaç olabilmesi için yaş, çap, boy itibarıyla türün alışılmış ölçülerinin üzerinde boyutlara ulaşmış ve tarihinde önemli bir yere sahip olması gerekiyor. Bu ağaçta bir doğu çınarı ve İstanbul’un en yaşlı anıt ağacı. Bu ağaç yaklaşık bin 300 yaşında, çapı 4 buçuk, boyu 12 metre. Bu özellikleri itibarıyla İstanbul’da bulunan anıt ağaçlar içinde en yaşlı olanı. Bu ağaç birçok tarihi olayın canlı tanıklarından biri. O yüzden çok değerli bir ağaç. Geçmişten günümüze birçok bilgiyi bünyesinde barındırıyor.”

Anıt ağaçların bakımlarının oldukça önemli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Çoban, “Bu ağacın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için, ağaç üzerinde bulunan hastalıklı kısımları temizlendi ve ilaçlandı. Bir de ağaç üzerinde bulunan bazı kesim yüzeyleri çam katrakla kapatıldı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi bünyesinde bu ağacın korunmasıyla ilgili bir proje geliştirildi. Bu ağaç görenlerde hayranlık oluşturuyor. Bu şekilde ihtişamlı bir ağaç doğanın en bilge canlısı konumunda” diye konuştu.

Ağaçlar yaş alırken içlerinin yavaş yavaş boşaldığını belirten Doç. Dr. Çoban şu bilgileri verdi: “Ağacı asıl besleyen şey dışında bulunan kambiyum tabakası. Bu ağaç için yoğun bir ziyaretçi talebi söz konusu. Aynı zamanda Anıt ağaçların gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için öncelikle ağaç üzerinde bireysel olarak yapılan bakım çalışmalarının yanı sıra, insanların ağacın çevresinde çok fazla dolaşmaması gerekiyor. Çünkü ağacı besleyen kökler zamanla havalanamayacağı için ağacı besleyen kökler zarar görecektir. O yüzden çok yoğun insan ziyareti şu anda mümkün değil. Bizler bir ağacın yaşını belirlemek için ağacın yıllık halkalarını sayıyoruz. Ancak böyle içi oyulmuş bir ağacın yıllık halkalarının tamamen sayılması mümkün değil. O yüzden belli bir kısımdan alınan örneklerdeki yıllık halkalar sayılıyor ve bu ağacın çapı ile ilişkiye getirilerek ağacın yaşı tahmini olarak ortaya çıkarılıyor.”

İstanbul’un en yaşlı ağaçlarından bir diğerini anlatan Doç. Dr. Çoban, “İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Araştırma ve Uygulama Ormanı İçerisinde birkaç tane daha anıt ağaç bulunuyor. Bunlardan biri de fiziksel özellikleriyle ön plana çıkan devasa bir yapıya sahip Ahtapot Çınarı ya da Uyuyan Çınar. Ahtapot çınarı denilmesinin nedeni yere uzanan kalın dalları ahtapot şeklinde olması. Ahtapot çınarı aslında yine İstanbul’un en yaşlı ağaçlarından biri diyebiliriz. Bu ağacın çapı 267 santimetre ve yaklaşık 600 yaşında. Bu ağacın Yaklaşık 60 metreye kadar genişleyen bir tepesi var. Anıt ağaçlar arasında yine fiziksel özellikleriyle ön plana çıkan bir ağaç” diye konuştu.